Współosiowość
i współśrodkowość

Współśrodkowość jest częścią współosiowości. Podczas gdy kontrola współosiowości obejmuje osie, sprawdzenie współśrodkowości dotyczy jedynie punktu środkowego. Inspekcje te są zwykle przeprowadzane kilka razy na danej części.

Współosiowość/współśrodkowość jest określana jako kontrola położenia jednego lub więcej niezależnych okręgów. Najpierw określany jest element bazowy. Ten element bazowy może być osią lub punktem środkowym. Następnie wokół tego elementu bazowego tworzone jest płaskie lub kołowe/walcowe pole tolerancji. Położenie punktu środkowego może odbiegać od tego pola tolerancji. Wymiar jest uznawany za poza tolerancją, jeśli punkt środkowy znajduje się poza polem tolerancji.

Współosiowość/współśrodkowość w zakresie metrologii obejmuje tolerancje położenia. Inne tolerancje położenia to na przykład tolerancje pozycji i symetrii. Wyobraźmy sobie podkładkę o średnicy zewnętrznej 15 mm. W środku podkładki znajduje się wiercony otwór o średnicy 10 mm. Ten otwór służy jako element bazowy. Przy tolerancji współśrodkowości wynoszącej 0,4, punkt środkowy wewnętrznego okręgu jest następnie używany jako baza. Wokół bazy tworzony jest okrąg o średnicy 0,4 mm. Jest to pole tolerancji, w którym może znajdować się punkt środkowy średnicy zewnętrznej. Aby uzyskać współśrodkowość, punkt środkowy zewnętrznego okręgu może mieć maksymalne promieniowe przesunięcie wynoszące 0,2 mm względem punktu środkowego wewnętrznego okręgu. W przeciwnym razie punkt środkowy byłby poza tolerancją.

Dopuszczalne odchyłki od wymiarów nominalnych (tolerancje) są nieodłączną częścią procesu produkcyjnego. Często wynikają one z systematycznych lub losowych wpływów na produkcję, takich jak temperatura, drgania lub zabrudzenia. Wiedza o tym, czy odchyłki współosiowości/współśrodkowości mieszczą się w wartościach granicznych, ma kluczowe znaczenie dla późniejszego funkcjonowania części.

Pomiar współosiowości/współśrodkowości odgrywa ważną rolę w produkcji precyzyjnych łożysk kulkowych dla przemysłu motoryzacyjnego i innych gałęzi przemysłu. Łożyska toczne są niezbędne w inżynierii motoryzacyjnej. Zmniejszają zużycie energii dzięki niskiemu tarciu. Aby zapewnić najlepszą możliwą wydajność łożysk kulkowych, stosowane systemy metrologiczne muszą działać z najwyższą precyzją. Klasyczne kontrole łożysk kulkowych obejmują:

• Średnica rowka łożyska i wierconego otworu
• Współosiowość/współśrodkowość wierconych otworów względem średnicy zewnętrznej
• Współosiowość/współśrodkowość rowków łożyskowych względem średnicy zewnętrznej i wierconego otworu
• Współosiowość/współśrodkowość rowków uszczelnienia względem średnicy zewnętrznej
• Okrągłość rowka łożyska

Łożyska kulkowe są stosowane w różnych produktach. Umożliwiają one płynny i szybki obrót części, które są wymagane w technologii napędów, inżynierii mechanicznej i produkcji obrabiarek.

Technika pomiarowa i rozwiązania oprogramowania ZEISS zapewniają dokładne dane do analizy współosiowości/współśrodkowości.