- Home
- Poznaj Lepszy wzrok
- Zrozumieć widzenie
- Historia okularów
Historia okularów
Od pierwszych „kamieni do czytania” do modnego dodatku.
Jak podają eksperci, okulary stanowią piąty najważniejszy wynalazek od odkrycia ognia i wynalezienia koła. Dlaczego? Dzięki nim miliony ludzi mogły po raz pierwszy w historii cieszyć się dobrym widzeniem mimo problemów ze wzrokiem. Dziś traktujemy okulary jako oczywistość, ale przez wieki nie istniało nic, co mogłoby pomóc osobom cierpiącym na wady wzroku. Opracowanie okularów o współczesnej konstrukcji trwało wiele stuleci. Proces ten wymagał mnóstwa eksperymentów oraz testowania różnych rodzajów szkła. LEPSZE WIDZENIE przybliża historię okularów – od pierwszych „kamieni do czytania” po modny dodatek lifestyle'owy.
Wynalezienie okularów uznaje się za krok milowy w historii ludzkości: nagle osoby cierpiące na wady wzroku mogły nie tylko aktywnie uczestniczyć w codziennym życiu, ale też dłużej czytać, pogłębiać wiedzę i przekazywać ją innym. Słynny rzymski mówca Cyceron (106-43 r. p.n.e.) skarżył się na uciążliwą konieczność słuchania tekstu czytanego przez niewolników. Cesarz rzymski Neron (37-68 r. n.e.) stworzył natomiast swego rodzaju przyrząd optyczny: oglądał swoje ulubione walki gladiatorów przez przezroczysty, zielony kamień z nadzieją, że zielone światło pozwoli jego oczom na regenerację. Przekonanie to pokutowało aż do XIX wieku. „Okulary słoneczne” z tego okresu miały zielone soczewki i noszono je także w pomieszczeniach. Ale kiedy i gdzie wynaleziono okulary korekcyjne?
Pierwsze okulary korekcyjne
![Pierwsze okulary korekcyjne Pierwsze okulary korekcyjne]({"small":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t1.ts-1511521955529.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=640&s=1dcde89fc9acad6328767dcdca4ecd38","large":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t1.ts-1511521955529.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=1280&s=ab0c5107b1af7e98ec8c4f307a1c318b","medium":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t1.ts-1511521955529.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=832&s=10b3656dfe1d6ea98abe3e54acafc268","full":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t1.ts-1511521955529.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=1920&s=6eee89e7571e2dadfe9e849c2e98b5c5"})
Arabski uczony i astronom Ibn al-Heitam (ok. 965-1040 r. n.e.) jako pierwszy zasugerował, że wygładzone soczewki mogą pomóc osobom z wadami wzroku. Niestety jego pomysł, aby użyć wycinków szklanej kuli do optycznego powiększania obiektów znalazł praktyczne zastosowanie dopiero wiele lat później. Jego „Księga optyki” została przetłumaczona na łacinę w 1240 r. i była chętnie czytana w wielu klasztorach. Tym sposobem pomysł Ibn al-Heitama stał się rzeczywistością: w XIII wieku włoscy zakonnicy opracowali soczewkę półkulistą wykonaną z kryształu i kwarcu, która po umieszczeniu na piśmie powiększała litery! Ten „kamień do czytania” stanowił prawdziwe błogosławieństwo dla starszych mnichów cierpiących na starczowzroczność i znacząco poprawił ich jakość życia. W tym okresie zaczęto posługiwać się niemieckim Brille na określenie okularów. Słowo to wywodzi się od berylu – nazwy kryształu, z którego powstawały pierwsze soczewki.
Narodziny okularów
Choć kamienie do czytania były pomocne na co dzień, wciąż dzieliła je przepaść od współczesnych okularów. Postęp nastąpił wraz z wynalazkiem stworzonym w słynnej hucie szkła Murano w XIII wieku. Murano, mała wyspa na północ od Wenecji, przez długi czas stanowiła główny ośrodek produkcji szkła. Rzemieślnicy nie dzielili się swoją wiedzą z innymi: receptury były ściśle tajne, a cristalleri (szklarze) nie mogli opuszczać wyspy. W pewnym okresie złamanie zakazu wiązało się z karą śmierci. W tamtych czasach cały świat polegał na Włoszech, ponieważ białe szkło potrzebne do produkcji okularów było produkowane tylko w hucie szkła w Murano.
Pod koniec XIII wieku cristalleri dokonali ważnego przełomu: po raz pierwszy w historii zeszlifowali dwie soczewki wypukłe, umieścili je w drewnianych pierścieniach z trzonkiem i połączyli je nitem. Eureka! Tak powstały pierwsze okulary! Co ciekawe, pierwsza para „nitowanych okularów” nie była w żaden sposób mocowana do głowy użytkownika. Mimo to była to kolosalna poprawa komfortu widzenia. Aby widzieć lepiej, użytkownik musiał umieścić „podwójne szkiełka” przed oczami. Wynalazek został nawet uwieczniony w formie budynku wzniesionego w tym regionie. W 1352 roku Tomaso di Modena namalował freski w kapitularzu klasztoru dominikanów im. św. Mikołaja w Treviso, na których widnieją okulary do czytania oraz podwójne okulary na nity. Mimo wysiłków szklarzy, sekretu produkcji szkła nie udało się wiecznie trzymać w tajemnicy. Aby zadbać o silną pozycję Wenecji w dziedzinie produkcji szkła, po 1300 r. zaczęto wydawać zezwolenia na wyrób „szkiełek do oczu”, lecz tylko tym, którzy w pełni akceptowali zasady nałożone przez cristalleri. Z czasem nitowane okulary dotarły do Niemiec. Najstarszy egzemplarz odkryto w klasztorze Wienhausen na północy kraju.
![Narodziny okularów Narodziny okularów]({"small":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t3.ts-1511522800340.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=640&s=5e162d00e5ab7c139fef5a9f6f2b20e9","large":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t3.ts-1511522800340.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=1280&s=7f9562f81dca13bdaf7367d93a9a7373","medium":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t3.ts-1511522800340.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=832&s=3c3d5d9a5766c69e061506a64084e7a9","full":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t3.ts-1511522800340.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=1920&s=423d507e78ad9a0cee9c3aa8b4a6a5a1"})
Z biegiem czasu szklarze zastąpili trzonek w nitowanych okularach łukiem, a drewnianą oprawkę – ołowianą. Następnym krokiem w ewolucji okularów było dodanie zauszników, co zbliżyło je wyglądem do dzisiejszych konstrukcji. W okularach zaczęto stosować coraz bardziej wymyślne materiały. Na początku XVI wieku nie brakowało okularów ze skóry, skorupy żółwia, rogu, fiszbin wielorybów, żelaza, srebra i brązu. Na te materiały mogli sobie pozwolić tylko majętni klienci.
Współczesne okulary
Okulary, jakie znamy dziś, pojawiły się na początku XVIII wieku. Największym problemem okularów było dopasowanie do twarzy: albo zsuwały się z twarzy albo były mocowane w skomplikowany i uciążliwy sposób. Przewagą „okularów zausznych” nad wcześniejszymi modelami był mostek na nosie oraz zauszniki stabilizujące okulary z wykorzystaniem ucha użytkownika. Aby zapewnić lepsze dopasowanie, na końcu zauszników zazwyczaj umieszczano metalowy pierścień. Pierwsze egzemplarze tych okularów pojawiły się w Londynie. Można je podziwiać w broszurce reklamowej angielskiego optyka Scarlett z 1728 r. W USA także pracowano nad udoskonaleniem okularów. W 1784 roku Benjamin Franklin stworzył soczewki dwuogniskowe, poprzedniczki dzisiejszych soczewek zmiennoogniskowych. Do dziś są nazywane soczewkami franklinowskimi.
Dowiedz się więcej o różnych rodzajach soczewek okularowych.
![Okulary dwuogniskowe wynalezione przez Benjamina Franklina (ok. 1860 r.). Muzeum optyki, Oberkochen Okulary dwuogniskowe wynalezione przez Benjamina Franklina (ok. 1860 r.). Muzeum optyki, Oberkochen]({"small":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t2.ts-1511522244201.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=640&s=23b4ae2dee72db89963fee6730965805","large":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t2.ts-1511522244201.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=1280&s=eae83e816edbabcdb7826e4f70b35051","medium":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t2.ts-1511522244201.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=832&s=bc5f75108cfa1f075acb04623bdd997d","full":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t2.ts-1511522244201.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=1920&s=968bd1e23d4098d60c80dfb64fed7be2"})
Okulary dwuogniskowe wynalezione przez Benjamina Franklina (ok. 1860 r.). Muzeum optyki, Oberkochen
Współczesne „okulary zauszne” zyskały na popularności w 1850 r. Ich prosta konstrukcja niewiele się zmieniła przed kolejne 150 lat. Zmienił się jednak komfort użytkowania – powstały wygodniejsze zauszniki i lepiej dopasowane noski. Na początku XX wieku elementy te osiągnęły anatomiczną perfekcję.
Na tym etapie jakość okularów wzbiła się na nowe wyżyny. Mimo to ZEISS był w stanie znacząco poprawić soczewki okularowe. „W okularach widzi się znacznie lepiej niż bez nich” było już rozpowszechnionym przekonaniem. Ale ZEISS zadał sobie ważne pytanie: czy można jeszcze bardziej zoptymalizować widzenie poprzez ulepszenie soczewek? Zamiast pracować nad produktami, które zapewniłyby dobrą sprzedaż, ZEISS w 1908 roku skupił się na opracowaniu soczewek okularowych, które zapewniałyby ostrość w całym polu widzenia. Zespół pod kierownictwem słynnego optyka i naukowca Moritza von Rohra (1868-1940) oraz szwedzkiego oftalmologa i późniejszego laureata nagrody Nobla Allvara Gullstranda (1862-1930), poświęcił się opracowaniu soczewek okularowych dla pacjentów z kataraktą, ponieważ oni najbardziej potrzebowali sposobu na poprawę widzenia. Prace zespołu zaowocowały soczewkami Punktal® – pierwszymi w historii soczewkami okularowymi zapewniającymi ostrość w całym polu widzenia. Był to początek rewolucji optycznej, która podbiła świat w 1912 r. Soczewki Punktal® zapewniały ostry obraz podczas patrzenia przez peryferyjną strefę soczewki. Wcześniej użytkownicy musieli odwracać głowę, aby obiekt znajdował się z centralnej części soczewki, jeśli chcieli widzieć go wyraźnie. Osiągnięcie zespołu ZEISS wciąż wpływa na dzisiejsze usługi optyczne. Kolejny sukces – Perivist – pojawił się w 1935 roku. ZEISS stworzył pierwsze na świecie oprawki dopasowujące się do użytkownika, które nie zsuwały się z nosa. Innymi słowy ZEISS stworzył pierwsze nowoczesne okulary. Wcześniej stosowano tylko okrągłe soczewki okularowe.
![1912: Soczewki Punktal® zapewniały ostry obraz podczas patrzenia przez peryferyjną strefę soczewki. 1912: Soczewki Punktal® zapewniały ostry obraz podczas patrzenia przez peryferyjną strefę soczewki.]({"small":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t4.ts-1511523291144.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=640&s=8391caba8776349b176a5ac2e760c255","large":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t4.ts-1511523291144.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=1280&s=61039301124fe5d49fef6f3012df66a4","medium":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t4.ts-1511523291144.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=832&s=3af9f5a787008d03835a3940ff58b86e","full":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t4.ts-1511523291144.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=1920&s=25c45a5f3890fe372e769d44501a4128"})
1912: Soczewki Punktal® zapewniały ostry obraz podczas patrzenia przez peryferyjną strefę soczewki.
Test wzroku ZEISS online
Jak dobrze postrzegasz kontrast i kolory? W szybki i łatwy sposób sprawdź swój wzrok.
Okulary we wszystkich kształtach i rozmiarach
Po kamieniach do czytania przyszła pora na różnorodne inne pomoce optyczne. Przykładowo monokl stał się popularnym dodatkiem wśród zamożnych mężczyzn i kobiet w Niemczech i Anglii od 1727 roku. Lornetka – przyrząd optyczny trzymany za rączkę przed oczami – weszła do użycia w 1780 roku. Norymberskie okulary w oprawkach (zwane sugestywnie „zgniataczami nosa”) także pochodzą z tego okresu. Okulary te posiadały ramkę wykonaną z pojedynczego, długiego drutu owiniętego dookoła soczewek. Choć były produkowane z bardzo prostych materiałów, ich popularność utrzymywała się do XIX wieku. Następnie moda się zmieniła i użytkownicy zaczęli wybierać binokle (tzw. szczypinosy). Ten popularny przyrząd optyczny składał się z dwóch soczewek połączonych drucianą oprawką i był umieszczany na nosie użytkownika. W 1841 r. binokle były w posiadaniu każdego szanującego się członka niemieckiej burżuazji.
Możliwości współczesnych okularów
![Możliwości współczesnych okularów Możliwości współczesnych okularów]({"small":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t5.ts-1511874292934.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=640&s=9775622f21b212bbb157b133d005692f","large":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t5.ts-1511874292934.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=1280&s=2042bf14c326bee55ad2f87379c45fdb","medium":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t5.ts-1511874292934.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=832&s=6c0ffb2c7aab1cee9456a0575ae3e654","full":"https://images.zeiss.com/vision-care/images/bv/zeiss-the-history-of-glasses-t5.ts-1511874292934.jpg?auto=compress%2Cformat&fm=png&ixlib=java-1.1.11&w=1920&s=f8acb7845773ebd7d6add73d65bc4772"})
Od chwili wynalezienia soczewek Punktal® pracujemy nad nieustannym doskonaleniem soczewek. Tworzymy innowacyjne produkty, takie jak soczewki zmiennoogniskowe, soczewki do pracy przy komputerze, soczewki do jazdy samochodem czy nawet soczewki stworzone z myślą o użytkownikach soczewek kontaktowych.
Mój profil widzenia
Określ swoje nawyki związane z widzeniem i dowiedz się, która soczewka będzie dla Ciebie najlepsza.
Znajdź najbliższego optyka ZEISS